Czy wiesz, z czego powstają ekskluzywne damskie perfumy? Ich podstawę stanowią olejki aromatyczne, a te najczęściej ekstrahuje się z roślin – kwiatów, owoców, korzeni. Okazuje się jednak, że jeden z najcenniejszych składników można pozyskać z…gruczołów okołoodbytowych niektórych zwierząt. Zaskakujące? Tą substancją jest piżmo, które przez wieki stanowiło przedmiot pożądania kobiet na całym świecie. Nie tylko zresztą kobiet, bo składnik ten wykorzystywany był także w męskich perfumach. Status zapachu elitarnego zawdzięcza jednak koronowanym głowom, takim jak Elżbieta I Tudor, Wiktoria, Maria Antonina czy Józefina Bonaparte.
Czym charakteryzuje się zapach piżma?
Z zapachem piżma spotykasz się z całą pewnością. Mają go w swoich formułach takie super perfumy damskie, jak Chanel N°5, Versace Bright Crystal czy Kenzo Flower. Głęboka woń tych perfum zapada w pamięć właśnie dzięki dodatkowi piżma. Jego aromat uchodzi za najbardziej sensualny spośród wszystkich znanych. Spotyka się w wieloma określeniami: słodki, ciepły, balsamiczny, ale też duszny, pudrowy. Niektórzy przyrównują go do zapachu czekolady, inni – rozgrzanej słońcem skóry. Już tylko ta mnogość skojarzeń mówi wiele o tajemnicy piżma.
Piżmo najczęściej przynależy do nut bazy, czyli kwintesencji damskich perfum. To te składowe aromatu, które zdają się najbardziej dyskretne w pierwszym kontakcie z produktem, ale utrzymują się na ciele najdłużej, odpowiadając za trwałość całej kompozycji. Dobrej jakości, oryginalne damskie perfumy piżmem wyczuwalne są nawet wiele godzin po aplikacji.
Niezwykłe fakty z historii składnika damskich perfum
Nim piżmo stało się składnikiem ekskluzywnych damskich perfum, wykorzystywano je do różnych, często nieoczywistych celów. W starożytnej Grecji substancja ta uchodziła za afrodyzjak. Z kolei Arabowie dodawali ją do zaprawy przy budowie meczetów, dzięki czemu unosił się w nich przyjemny aromat. Z podobnych względów piżmo przez wieki stanowiło składnik środków czystości. W krajach azjatyckich zaś przypisywano mu właściwości lecznicze.
Co ciekawe, substancja, z której pierwotnie pozyskiwano piżmo, jest dla ludzkiego powonienia bardzo nieprzyjemna. Aż trudno uwierzyć, że stało się tak pożądanym przez ludzi produktem – w naturze towarzyszy mu ostra woń amoniaku… Nie wiadomo, w jaki sposób odkryto, że składnik, na bazie którego powstają super perfumy damskie, można wyekstrahować z wydzieliny z gruczołów okołoodbytowych piżmowca.
Damskie perfumy a smutny los piżmowców
Piżmowce to ssaki zamieszkujące głównie tereny północno-wschodniej Azji. Te parzystokopytne zwierzęta przypominają nieco jelenie, ale są od nich znacznie mniejsze. Nie mają poroża, za to wyposażone są w długie, ostre kły, za sprawą których wyglądają dość przerażająco. Są jednak bardzo łagodne i żywią się wyłącznie roślinami. Piżmowiec może żyć około 20 lat, choć w warunkach naturalnych zazwyczaj pada wcześniej ofiarą drapieżników. Albo ludzi.
Ofiarami człowieka przez stulecia były głównie dorosłe samce piżmowca, ponieważ to właśnie one używają wydzieliny o intensywnym zapachu do oznaczania swojego terytorium w okresie godowym. Cudowny aromat damskich perfum uzyskuje się w procesie maceracji alkoholowej tej wydzieliny. Niestety, jej ilość w gruczołach piżmowca jest bardzo niewielka. Jeden osobnik może dostarczyć nie więcej niż kilkanaście gramów piżma. Nie sposób osiągnąć to, nie okaleczając zwierzęcia. W praktyce piżmowce najczęściej ginęły przy pozyskiwaniu cennego surowca.
Piżmo – święty Graal przemysłu perfumeryjnego
Jak nietrudno się domyślić, populacja piżmowców została przetrzebiona i dziś grozi jej wyginięcie. Gatunek objęto ochroną. Pożądany surowiec na oryginalne damskie perfumy stał się deficytowy, a jego cena przekroczyła cenę złota. Podjęto więc intensywne poszukiwania alternatywnych źródeł piżma.
Okazało się, że podobną substancję można pozyskać z wydzielin innych zwierząt – np. wołu piżmowego, kaczki piżmowej, skunksa – ale jej walory odbiegają od pierwowzoru. Co więcej, produkcja damskich perfum na bazie surowców odzwierzęcych spotykała się z coraz silniejszymi protestami ekologów, którzy nie chcieli, by skunksy podzieliły los piżmowców.
Na początku XX wieku postęp nauki pozwolił na dokonanie odkryć, które wcześniej znajdowały się poza ludzkim zasięgiem – zbadano skład chemiczny piżma, co dało nadzieję na stworzenie jego odpowiednika w laboratorium. Na bazie pierwszej generacji piżm syntetycznych powstały kultowe, super perfumy damskie Chanel N°5. Produkcja surowca w krótkim czasie została zakazana, ponieważ okazało się, że ma on właściwości toksyczne. To oczywiście nie zniechęciło naukowców do dalszych poszukiwań.
Zapach piżma w służbie postępu
Obecnie najpopularniejszym składnikiem oryginalnych damskich perfum jest piżmo białe, które należy do czwartej generacji piżm syntetycznych. Substancję podobną do piżma ekstrahuje się także z niektórych roślin (np. korzenia arcydzięgla). Prace nad stworzeniem piżma doskonałego trwają nadal. W ciągu stulecia przysporzyły niestrudzonym badaczom zawrotne zyski – syntetyczne piżma sprzedawano nawet za 30 tysięcy dolarów za kilogram! Potrzeby przemysłu perfumeryjnego przyczyniły się do rozwoju nowej gałęzi nauki – chemii makrocyklicznej. Jej prekursor, chorwacki chemik Lavoslav Ružička, za wynalezienie pierwszego syntetycznego piżma w 1939 roku otrzymał nagrodę Nobla.